الگوی بازار قرض‌الحسنه بر اساس تحلیل محتوای آیات قرآن

در اقتصاد کلان رایج، استقراض خانوارها، دولت و بنگاه‎ها طرف تقاضای بازار وجوه وام را تشکیل می‎دهند که رابطه معکوس با نرخ بهره دارند؛ طرف عرضه این وجوه پس‎اندازکنندگان هستند که مقدار وجوه عرضه‌شده آنها، رابطه مستقیم با نرخ بهره دارد. با وجود تحریم ربا در اسلام و نیاز خانوارها به قرض، اسلام راهکار دیگری ارائه می‌کند. هدف اصلی این مقاله استخراج الگوی پیشنهادی اسلام برای بازار وجوه استقراضی و عوامل مؤثر بر منحنی‎های عرضه و تقاضای این وجوه است. فرضیه پژوهش آن است که اسلام به این بازار توجه داشته و تدابیری برای افزایش کارایی آن اندیشیده است. با تحلیل محتوای مضمونی آیات قرآن این نتیجه به دست می‎آید که در این الگو، در طرف عرضه، با تقویت انگیزه‎های اخروی، مسلمانان به دادن قرض ترغیب می‌شوند؛ در طرف تقاضا با تضمین بازپرداخت وام از طریق ابزارهای حقوقی مانند نوشتن قرض، گرفتن شاهد، گرفتن ضمانت و الزام حکومت به پرداخت قرض انسان معسر (تنگدست) سامان می‌یابد. وظیفه دولت اسلامی برای افزایش امکان تسویه این بازار عبارت است از: کنترل تورم، افزایش کارایی نظام حقوقی و قضایی، تربیت معنوی مردم برای افزایش انگیزه‎های معنوی، شناسایی نیازهای اساسی مردم ـ همانند ازدواج و ایجاد شغل ـ و تشویق مردم به اختصاص وجوهی از خود به این موارد.